Gradska kuća Novi Sad

Gradska kuća u Novom Sadu, monumentalno je magistratsko zdanje. Ovaj objekat je izgrađen po projektu tada poznatog arhitekte Đerđa Molnara, a izgrađena je 1895. godine u neorenesansnom stilu.

Prvi magistrat je bio smešten u iznajmljenoj kući gradskog senatora Petera Ferencija u takozvanoj „Ferencijani“. Ova kuća se nalazila na sadašnjem mestu gde je izgrađena Gradska kuća, kako se tada govorilo na „Glavnom varoškom trgu“. Tadašnji magistrat su često selili od mesta do mesta od Apelacije koja je bila smeštena na sadašnjem mestu robne kuće Bazar, na mestu Svojina u Glavnoj ulici, kao i na mestu Gvozdenog čoveka, koji se nalazio na trgu.

Između 1873. i 1874. godine, organizovan je jedan interni konkurs za podizanje gradskog zdanja u kome su mogli učestvovati svi projektanti i graditelji u tadašnjoj monarhiji. Odbor za izgradnju nove Varoške kuće (Rathaus Varoshaz), bio je osnovan 1869. godine. Jedan od najvećih građevinskih problema tadašnje gradske vlasti, bila je upravo njena izgradnja. Zanimljivo je da je u Državnom arhivu Budimpešte, bio sačuvan i jedan plan za izgradnju Gradske kuće, a ovaj projekat je uradio varoški inženjer Lazar Urošević.

Zatim je 1885. godine raspisan i zvaničan javni konkurs, prvi tog tipa na ovim prostorima. Radovi Budimpeštanskih arhitekata su bili i najzapaženiji. Na konkurs je bilo prijavljeno trideset dva rada, ali se komisija nije odlučila ni za jedan prispeli rad. Svi primljeni radovi su bili izloženi u velikoj dvorani starog magistrata u maju mesecu iste godine. Obzirom da komisija nije odabrala nijedan izvođački projekat, odlučili su da pozovu prvu trojicu arhitekata. Zatim je odlučeno da njih trojica, zajedno sa arhitektonskom komisijom, koju je izabrao grad, naprave novi projekat. Komisija ipak nije bila u mogućnosti ponovo organizovati izradu planova zajedno sa učesnicima konkursa i odlučuju da se ipak kao najbolji, izabere Molnarov projekat. Molnaru je predloženo da se na osnovu svih radova, njegov plan malo izmeni i dodatno popravi i prilagodi. Varoški odbor odlučuje u jesen 1885. godine da kompletan posao od izrade projekta do izgradnje, poveri Đerđu Molnaru za tadašnjih 300 Forinti.

Pre dobijanja statusa slobodnog grada, Petrovaradinski šanac je bio pod takozvanom civilnom i vojnom upravom. Granica između dve uprave, išla je Dunavskom ulicom. Nakon ukidanja Vojne granice, grad dolazi pod civilnu upravu sudaca do 7. decembra 1788. godine i tada grad Novi Sad, dobija i svog prvog gradonačelnika. Dimitrije Bugarski kao dotadašnji senator, bio je ujedno i prvi postavljeni gradonačelnik Novog Sada, a na tu funkciju je bio biran dva puta. Smatra se da je najpoznatiji gradonačelnik Novog Sada, bio Stevan Miletić. Iz današnje zgrade Gradske kuće, našim gradom se upravlja tek nešto više od 100 godina.

Zanimljiva je priča pre same izgradnje, jer je kamen spoticanja bio odabir samog mesta, gde će se Gradska kuća izgraditi. Jedni su hteli da se gradska kuća gradi na takozvanom Hanskom placu (mesto gde se sada nalazi Matica Srpska), dok su drugi želeli da se ona izgradi na glavnom trgu u gradu. Posle izvesnog vremena, pobedila je opcija, kojom je odlučeno da Gradska kuća bude izgrađena na glavnom trgu u Novom Sadu. Poznata je i informacija koja kaže da je Stevan Miletić na sadašnjem mestu, gde se nalazi Gradska kuća, želeo izgraditi Srpsko narodno pozorište.

Gradska kuća je građena u trenutku, kada je gradonačelnik Novog Sada bio Stevan Popović, tada veoma cenjeni advokat. Projekat gradske kuće u Novom Sadu u suštini je kopija gradske kuće u mestu Grac u Austriji. Sama institucija magistrata, stara je onoliko koliko je star i status slobodne kraljevske varoši od 1748. godine. Na izgradnju samog objekta, čekalo se sve do samog prikupljanja potrebnih finansijskih sredstava 1893. godine. Nakon usvajanja kompletnog projekta izuzetno poznatog i u to vreme cenjenog arhitekte Đerđa Molnara, prikupljena su potrebna sredstva i tada se pristupilo i izgradnji Gradske kuće. Zgrada je okrenuta licem prema severoistoku i izlazi na dve ulice.

Gradska kuća u Gracu

Kompletno zdanje je završeno je 1895 godine i prelepo renesansno zdanje magistrata sa tornjem, smatrano je tada jednim od najlepših zdanja u Novom Sadu. Samo čelo fasade ima istureni rizalitit sa veoma snažnim stubovima te arkadama u prizemlju. Godine 1907. vatrogasci na prelepi visoki toranj, postavljaju zvono pod nazivom „Matilda“.

Ovim zvonom se obaveštavalo, kada je negde u Novom Sadu izbio požar. Fasada ove palate poseduje predivne alegorijske figure grčkih boginja. Ove skulpture je izradio Julije Anika, tada poznati i priznati vajar. Slikar Pavle Ružička je u svečanoj sali na prvom spratu, postavio obeležja zanata, trgovine i radinosti. Sadašnja Gradska kuća je podignuta u takozvanom kitnjastom stilu eklekticizma.

Ovaj projekat je na svoj način odražavao razmišljanje i uopšte stanje duha građana Novog Sada u to vreme.Zbog svog prepoznatljivog i poznatog stila, ovaj objekat ima veliku sličnost sa upravnim gradskim zgradama, koje su bile građene širom Austrougarske monarhije u drugoj polovini 19. veka. Gradska kuća svojim izgledom izuzetno liči na gradsku kuću u gradu Grac u Austriji.

Prva skupštinska sednica u novoj palati, održana je 3. januara 1895. godine. U ovoj sali su se održavali i čuveni novosadski balovi, ali na žalost u sadašnjem vremenu, prelepih balova više nema. Nema više ni zvona „Matilda“, koje je pretopljeno tokom rata. Kada je već bio u poznim godinama, Molnar je dobio zadatak da svoj započeti, predivan projekat katoličke crkve, dovrši do kraja. Molnar je rođen 1829. godine u Budimpešti, a tu je i završio graditeljski zanat.

Kasnije postaje baumajster, a u Novi Sad dolazi odmah nakon bombardovanja, jer je želeo učestvovati u velikoj obnovi grada 1850. godine. Ovaj poznati arhitekta 1850. godine kao građanin Novog Sada, gradi svoju kuću na Trifkovićevom trgu i ta kuća i danas postoji. Molnar je izgradio mnoge značajne objekte u Novom Sadu i to poput Reformatorske crkve u Šafarikovoj ulici od 1867. do 1871. gradio je bolnicu, prvu zgradu Srpskog narodnog pozorišta, kao i građansku dvoranu.

Poznato je da je Molnar bio i suvlasnik fabrike za proizvodnju građevinskih materijala, ali i predsednik novosadskog udruženja zanatlija.

Mada je sasvim sigurno da sećanja na dešavanja tokom duge istorije ovog prelepog objekta, kao i lepota samog zdanja i danas privlače pažnju mnogih. Najmonumentalnija građevina u Novom Sadu pored katoličke crkve, zasigurno je gradska kuća izgrađena krajem 19. veka. Na bronzanoj tabli, koja je postavljena na ulazu u gradsku kuću, ispisani su gradovi pobratimi Novog Sada sa kojima se godina ostvaruje kulturna i privredna saradnja.

Gradovi pobratimi Novog Sada su: Modena iz Italije, Dortmund iz Nemačke, Čengčun iz Kine, Budva iz Crne Gore te Norvič iz Norveške. Novi Sad je do sada imao 58 gradonačelnika, a neki su bili birani na mesto gradonačelnika i više puta. 

Izvor: http://www.solis-nekretnine.com/blognekretnine/gradska-kuca-novi-sad-49.html

Crkva „Ime Marijino“

U centru Novog Sada, sasvim sigurno dominira rimokatolička crkva, naziva „Ime Marijino“. Novosađani je još zovu Katedrala iako ona to nije, jer se sedište rimokatoličkog biskupa u Bačkoj, nalazi u Subotici.

Pre sadašnje katoličke crkve u Novom Sadu postajala je stara

Župa Imena Marijinog osnovana je davne 1702. godine, a današnja crkva je treća izgrađena po redu od tog doba. Prva je sagrađena odmah nakon osnivanja župe, a druga 1743. godine. Poznato je da je na mestu sadašnje crkve, još početkom 18. veka, bila izgrađena prva katolička crkva. Ova crkva je bila izuzetno skromna i sagrađena kao privremeni objekat, mada je 1742 godine bila srušena. Na istom mestu je bila sagrađena nova, a 1742. godine je novu crkvu, osvetio nadbiskup Gabor Patačić.

Međutim i ova nova crkva je 1849. godine, bila zapaljena tokom bombardovanja 12. juna 1849. godine, a srušen joj je bio i toranj. Sam toranj je bio delimično renoviran, ali tadašnja javnost nije bila zadovoljna renoviranim izgledom. Građani nisu bili zadovoljni ovakvim izgledom te su Gradskoj skupštini dali inicijativu da se izgradi potpuno nov crkveni objekat, koji će priličiti jednom Kraljevskom gradu, kakvim su smatrali da je Novi Sad.

Krajem 19. veka, katolička zajednica Novog Sada, odlučuje da sazida potpuno novi i to hram reprezentativnog izgleda. I tada godine 1891. donosi se odluka da se stara crkva kompletno poruši i da se na tom istom mestu, izgradi potpuno nova crkva. Đerđ Molnar (György Molnár) je u to vreme, bio najpoznatiji i arhitekta sa najviše iskustva. Molnar je tokom 1892. godine, izradio kompletan projekat za izgradnju nove crkve, jer je želeo da pomogne svom gradu i crkvi.

Poznato je da za tako obiman posao, nije hteo ništa da naplati. Iste te godine stara crkva je porušena, a naredne godine, majstori Karl Lerer i Stefan Gusek, inače poznati preduzimači, u novembru 1893. godine, završavaju građevinski deo posla uz stalni nadzor arhitekte Molnara. Župna crkva je građena u periodu od 1893. godine, sve do 1895. godine. 

Crkva „Ime Marijino“ u Novom Sadu posvećena je Bogorodici!

Crkva „Ime Marijino“ u Novom Sadu, posvećena je Bogorodici, a izgrađena u neogotskom stilu. Toranj sa osvećenim pozlaćenim krstom, podignut je u oktobru 1894. godine. Crkva je dugačka 52 metra, široka 25 metara, visina oltara iznosi 22 metra, a sam toranj ima visinu od 73 metra. U crkvi su izgrađena četiri oltara, a glavnim oltarom se smatra apsidi. Na tom glavnom oltaru se nalazi velika slika Majke Božije uz ugarske svetitelje i kraljeve Lasla (Ladislava) i Stefana. Lik Boga Oca rezbaren je u drvetu, a ispod se nalaze motivi iz Biblije. Najvrednija ujedno i najstarija slika u crkvi je slika Presvete Bogorodice. 

Levo od glavnog oltara, nalazi se oltar Uskrsnuća Isusova sa figurama svetih Pavla i Petra, koji su takođe rezbareni u drvetu. Treći oltar je posvećen zaštitiniku vatrogasaca, svetom Florijanu i tu su još izrađene figure svete Elizabete i svetog Emerika takođe u drvetu, a tu se još nalazi i slika svete Porodice. Četvrti oltar po redu, posvećen je Hristovom grobu, poseduje figure četiri anđela i smešten je ispod hora. Sve skulpture na oltarima, rađene su imitacijom kamena, takozvanom mramorijacijom, a sve skulpture su i kolorisane. U samoj crkvi je u drvetu duborezom urađeno još nekoliko elemenata. 

U ovoj crkvi je postavljena bista arhitekte Đerđa Molnara

Manje je poznato da je ispod hora u plićoj niši, postavljena bista poznatog arhitekte Đerđa Molnara. Đerđ je tokom gradnje crkve, sarađivao sa mnogim, tada poznatim umetnicima i majstorima iz Subotice, Budimpešte, Temišvara pa čak i iz Tirola. Ipak je najviše sarađivao sa tesarima Karlom Bekom i Stefanom Gusekom, zidarom Karl Lererom, bravarom Leopoldom Bernoldom, stolarima Filipom Jausom i Matijasom Drahom, livcem Emerikom Dicgenom, električarem Vic Francom, farbarima Ilijašem Vincensom i Francom Štajnom, vajarom Gustavom Frajhtnerom, kamenorezcem Johanom Šomanom, staklorescem Lajošom Vurstom i krovopokirvačem Jozefom Klajnčekom. 

Crkva Ime Marijino trobrodna je bazilika!

Ova crkva je u suštini trobrodna bazilika, poseduje toranj visine 73 metra, što je ujedno čini i najvišljom bogomoljom u Novom Sadu. Zanimljivo je da sva četiri oltara u crkvi Imena Marijinog, ukrašava Tirolska rezbarija. Svu postavljenu umetničku rezbariju u crkvi, izradio je i postavio Ferdinand Štufleser iz Tirola. Kompletna Župna crkva, jeste građena u neogotskom stilu, ali i sva ostala rezbarija u unutrašnjosti, takođe poseduje elemente neogotike. 

Prozori su ukrašeni vitražima i na njima su postavljeni grbovi i biblijske scene, cenjenih novosadskih katoličkih porodica, a svi ovi vitraži su inače izrađeni u Budimpešti. Orgulje izuzetnog kvaliteta i lepote, montirao je Gerb Riger-Jagedorf iz Šlezije 1895. godine i to nasparam glavnog oltara. Posebnu vrednost koje poseduje crkva, pre svega predstavlja njihova starost, kao i poseban zvuk, koji uopšte nije izmenjen modernizovanjem instrumenata. Godine 1904. crkva je morala biti obnovljena, jer je zadesio požar. Krov je nakon toga renoviran u ukrašen emajliranim šestougaonim, keramičkim pločicama Žolnai („Zsolnay“). 

U crkvu „Ime Marijino“ se ulazi kroz impozantan dvokrilni masivni portal. Iznad portala je postavljan prelep grb izrađen u reljefu i na njemu je ispisano „Crux Amore“, što u prevodu znači Krst Ljubavi. Ovaj impozantni verski objekat, izgrađen je u centru Novog Sada, a nalazi se u smeru severoistok-severozapad. Odmah iza župne crkve se nalazi, novosađanima poznata Katolička porta sa zgradom crkvene opštine, takozvanom Plebanijom iz 1809. godine, Palatom Vatikan i Kulturnim centrom. Po planu arhitekte Dake Popovića, Palata Vatikan je izgrađena 1930. godine. Sama fasada je izrađena u poznatom stilu secesije uz brojne balkone i terase, koji su u stilu stambenih blokova, perioda od pre prvog svetskog rata. 

Crkva Ime Marijino u sadašnje vreme

Fasadna cigla je pre nekoliko godina, peskirana i očišćena od godinama taložene prljavštine. Kompletna crkva je nedavno dobila i specijalnu rasvetu, tako da noću ovako osvetljena izgleda zaista atraktivno. Crkva Ime Marijino u Novom Sadu jeste u funkciji religije, ali su vrata crkve uvek otvorena za sve zainteresovane. 

Ova crkva je sasvim sigurno i prava turistička atrakcija za turiste iz regije, ali i celog sveta, koji rado posećuju Novi Sad i koje su zainteresovani da vide umetnički urađenu unutrašnjost. U crkvi se povremeno održavaju i koncerti, a posebno su zanimljivi koncerti svetski poznatih orguljaša. Muzička omladina Novog Sada, često organizuje koncerte u ovoj crkvi, pre svega zahvaljujući dobroj saradnji sa Župnim uredom. Crkva može da primi oko 400 posetilaca, a poseduje izuzetno kvalitetnu akustiku.

Jedno od 10 najpoznatijih turističkih atrakcija u Novom Sadu je upravo Župna crkva Imena Marijinog. Možemo slobodno reći kako je ovo grandiozno crkveno zdanje, jedno od najmonumentalnijih i najprepoznatljivijih obeležja Novog Sada.

Izvor: http://www.solis-nekretnine.com/blognekretnine/crkva-ime-marijino-53.html